Trong vài năm trở lại đây, thương mại điện tử (TMĐT) đã bùng nổ trên quy mô toàn cầu, trở thành một phần không thể thiếu của nền kinh tế kỹ thuật số. Theo OECD, tổng giá trị giao dịch TMĐT toàn cầu năm 2024 ước đạt 6,3 nghìn tỷ USD, chiếm khoảng 25% tổng giá trị giao dịch thương mại quốc tế, với tốc độ tăng trưởng 17% so với năm 2023.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh mẽ là những rủi ro ngày càng gia tăng từ các mối đe dọa mạng. Theo Gitnux 2024, TMĐT là ngành bị nhắm mục tiêu nhiều thứ ba bởi các cuộc tấn công lừa đảo, với thời gian trung bình để phát hiện và xử lý vi phạm dữ liệu lên đến 280 ngày.
Các mối đe dọa an ninh mạng điển hình trong TMĐT
E-skimming
E-Skimming là kỹ thuật mà tội phạm mạng chèn mã độc vào trang thanh toán của các website thương mại điện tử nhằm thu thập thông tin thẻ tín dụng của khách hàng trong thời gian thực. Chúng thường xâm nhập vào hệ thống thông qua các lỗ hổng bảo mật hoặc tấn công chèn mã độc (XSS), sau đó chèn mã độc để chuyển hướng khách hàng đến trang web giả mạo hoặc trực tiếp đánh cắp thông tin thanh toán.
Lừa đảo (phishing)
Lừa đảo là một trong những phương thức tấn công phổ biến nhất đối với các doanh nghiệp thương mại điện tử. Tội phạm mạng gửi các tin nhắn hoặc email giả mạo, lừa người dùng cung cấp thông tin cá nhân như mật khẩu, số tài khoản và số thẻ tín dụng. Thông tin này sau đó được sử dụng để truy cập trái phép vào tài khoản của người dùng, gây ra các vi phạm dữ liệu nghiêm trọng.
Phần mềm độc hại (malware, ransomware)
Phần mềm độc hại được thiết kế để xâm nhập và gây hại cho hệ thống máy tính hoặc thiết bị di động. Trong lĩnh vực thương mại điện tử, phần mềm độc hại có thể được sử dụng để đánh cắp thông tin nhạy cảm của khách hàng, chuyển hướng họ đến các trang web độc hại hoặc mã hóa dữ liệu quan trọng để đòi tiền chuộc.
Tấn công DDoS
Tấn công DDoS nhằm làm quá tải hệ thống máy chủ của doanh nghiệp bằng cách gửi một lượng lớn yêu cầu giả mạo, khiến hệ thống không thể hoạt động bình thường. Mặc dù không tập trung vào việc đánh cắp dữ liệu, nhưng các cuộc tấn công này có thể gây gián đoạn nghiêm trọng cho hoạt động kinh doanh và làm mất lòng tin của khách hàng.
Tấn công chèn mã độc (XSS)
Tấn công XSS xảy ra khi tội phạm mạng chèn mã độc vào các trang web thương mại điện tử, ảnh hưởng đến người dùng bằng cách khiến họ phải chịu các cuộc tấn công mạng khác, bao gồm cả lừa đảo và phần mềm độc hại. Các khu vực phổ biến mà cuộc tấn công XSS được thực hiện là các diễn đàn công cộng, bảng tin và các trang web cho phép người dùng bình luận.
Một số vụ việc điển hình và bài học thực tiễn
Hàng loạt vụ tấn công lớn trong ngành TMĐT những năm gần đây là lời cảnh báo rõ ràng:
Năm 2023, nền tảng thương mại điện tử của Honda đã bị phát hiện có lỗ hổng API nghiêm trọng, cho phép kẻ tấn công đặt lại mật khẩu của bất kỳ tài khoản nào và truy cập vào thông tin nhạy cảm của đại lý và khách hàng. The Hacker News
Năm 2024, Ticketmaster đã trải qua một vụ vi phạm dữ liệu lớn liên quan đến nền tảng lưu trữ đám mây Snowflake, dẫn đến việc thông tin của hơn 500 triệu khách hàng bị rò rỉ. The Verge
Năm 2019, trang web thương mại điện tử của Macy's đã bị tấn công bằng mã độc, dẫn đến việc thông tin thanh toán của khách hàng bị đánh cắp. CBS News
Cũng trong năm 2019, một lỗ hổng SQL Injection nghiêm trọng đã được phát hiện trong nền tảng Magento, cho phép kẻ tấn công truy cập trái phép vào cơ sở dữ liệu và đánh cắp thông tin nhạy cảm. The Hacker News
Những vụ việc này cho thấy: ngay cả các doanh nghiệp lớn, với hạ tầng công nghệ hiện đại, cũng có thể trở thành nạn nhân nếu thiếu chiến lược an ninh mạng chủ động.
Tìm hiểu thêm: 5 hình thức lừa đảo phổ biến hacker dùng để vượt mặt xác thực 2 yếu tố (2FA)
Các giải pháp bảo vệ toàn diện cho TMĐT
Cơ chế phòng ngừa gian lận
Triển khai các cơ chế phòng ngừa gian lận tiên tiến, như thuật toán học máy và phân tích hành vi, giúp xác định các mẫu biểu thị hoạt động gian lận, cung cấp cảnh báo theo thời gian thực và giảm thiểu rủi ro tài chính.
Chính sách bảo mật động
Áp dụng các chính sách bảo mật động thích ứng với các mối đe dọa mạng đang thay đổi là điều cần thiết. Các chính sách này bao gồm giám sát thời gian thực, phát hiện bất thường và điều chỉnh tự động để ứng phó với các rủi ro mới nổi, đảm bảo phòng thủ chủ động chống lại các vectơ tấn công đang phát triển.
Giao dịch di động an toàn
Với sự gia tăng của thương mại di động, việc bảo mật các giao dịch được thực hiện thông qua thiết bị di động là tối quan trọng. Triển khai các phương pháp xác thực mạnh mẽ, ứng dụng di động an toàn và mã hóa cho các giao dịch di động bảo vệ số lượng ngày càng tăng của người tiêu dùng thích mua sắm thông qua điện thoại thông minh và máy tính bảng.
Bảo mật chuỗi cung ứng
Nhận ra bản chất kết nối của thương mại điện tử, việc bảo mật toàn bộ chuỗi cung ứng là rất quan trọng. Hợp tác với các nhà cung cấp, đảm bảo trao đổi dữ liệu an toàn và tiến hành đánh giá bảo mật thường xuyên trong toàn bộ chuỗi cung ứng giúp ngăn ngừa các lỗ hổng có thể bị tội phạm mạng khai thác.
Quyền riêng tư dữ liệu khách hàng
Ưu tiên quyền riêng tư dữ liệu không chỉ là yêu cầu tuân thủ pháp lý (như GDPR hay các luật nội địa về bảo vệ dữ liệu cá nhân), mà còn là yếu tố sống còn trong việc duy trì niềm tin của khách hàng. Doanh nghiệp TMĐT cần:
Minh bạch trong cách thu thập, lưu trữ và sử dụng dữ liệu cá nhân;
Cung cấp các chính sách quyền riêng tư rõ ràng, dễ hiểu;
Cho phép người dùng quản lý và kiểm soát thông tin cá nhân của mình.
Sự chủ động trong bảo vệ quyền riêng tư không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro rò rỉ dữ liệu mà còn góp phần tạo ra trải nghiệm mua sắm trực tuyến tích cực và an toàn hơn.
An ninh mạng – trụ cột định hình tương lai TMĐT
Niềm tin và lòng trung thành của khách hàng
Trong thị trường số hóa, lòng tin của người dùng không chỉ là một yếu tố cảm tính, mà là loại “tài sản vô hình” có thể quyết định doanh thu. Các nền tảng có hệ thống bảo mật mạnh mẽ sẽ chiếm ưu thế trong việc giữ chân khách hàng, hạn chế khiếu nại và giảm chi phí xử lý sự cố.
Tuân thủ toàn cầu và mở rộng thị trường
An ninh mạng còn là chìa khóa để TMĐT mở rộng xuyên biên giới, đặc biệt trong bối cảnh các thị trường ngày càng áp dụng các tiêu chuẩn bảo mật nghiêm ngặt. Việc tuân thủ ISO 27001, PCI-DSS, GDPR,... giúp doanh nghiệp tạo nền tảng vững chắc để tăng trưởng quốc tế và hạn chế rủi ro pháp lý.
Công nghệ mới – Cần an ninh mạng song hành
Tương lai của TMĐT sẽ gắn với trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, thực tế tăng cường (AR/VR), và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng theo thời gian thực. Tuy nhiên, những công nghệ này cũng tạo ra nhiều điểm tấn công mới, nếu không có hệ thống bảo mật đồng bộ sẽ biến lợi thế thành nguy cơ.
Giao dịch di động – xu hướng và rủi ro kép
Thương mại di động tiếp tục phát triển mạnh mẽ, song lại dễ bị khai thác bởi các hình thức tấn công như SIM-swap, tin nhắn giả mạo (smishing), hoặc app độc hại. Các biện pháp như xác thực sinh trắc học, thông báo OTP ẩn, hoặc khóa bảo mật vật lý kết nối với điện thoại (như YubiKey) sẽ ngày càng đóng vai trò thiết yếu.
Chuỗi cung ứng – Vùng tối trong an ninh mạng
Phần lớn các vụ tấn công quy mô lớn gần đây có nguồn gốc từ lỗ hổng bảo mật của đối tác hoặc nhà cung cấp bên thứ ba. Việc mở rộng hệ sinh thái TMĐT cần đi kèm chiến lược bảo vệ toàn chuỗi cung ứng – từ API đến dữ liệu vận chuyển và thanh toán.
TMĐT chỉ bền vững khi lấy an ninh mạng làm trọng tâm
An ninh mạng không còn là vấn đề kỹ thuật – mà là nền tảng chiến lược của mọi hoạt động thương mại điện tử hiện đại. Các doanh nghiệp cần chuyển từ thế bị động sang chủ động, từ giải quyết sự cố sang phòng ngừa rủi ro và từ việc đầu tư ngắn hạn sang xây dựng hệ sinh thái số an toàn dài hạn.
Chỉ khi đảm bảo được sự an toàn trong mỗi giao dịch, mỗi lượt truy cập và mỗi lần lưu trữ dữ liệu, TMĐT mới thực sự vững vàng trước sự cạnh tranh toàn cầu, sự tinh vi của tội phạm mạng, và kỳ vọng ngày càng cao của người tiêu dùng kỹ thuật số.
Hãy nhìn an ninh mạng không chỉ là chi phí – mà là một khoản đầu tư cho tương lai của chính thương hiệu, khách hàng và giá trị mà bạn đang xây dựng.
Các nguồn thông tin tham khảo
Enterprise Defence – E-commerce Cybersecurity
Microminder – E-commerce Security Framework
Upguard – How Cybersecurity Protects E-commerce
Thales Group – Data in Mobile-centric Lifestyles
